W ostatnich latach partnerstwo publiczno-prywatne zyskuje w Polsce nowe rzesze zwolenników. Samorządy poszukując alternatywnych źródeł finansowania swoich zadań sięgają po kolejne rozwiązania, przede wszystkim po niezwykle skuteczne w tym obszarze narzędzie jakim jest PPP. O specyfice tej formuły rozmawiamy z Radosławem Polowym, Prezesem Zarządu Collect Consulting, firmy doradczej zajmującej się wsparciem inwestycji realizowanych w oparciu o rozwiązania partnerstwa publiczno-prywatnego.
Radosław Polowy: Z prawnego punktu widzenia partnerstwo publiczno-prywatne to projekty oparte na ustawie o PPP z 19 grudnia 2008 roku. Mamy jeszcze możliwość współpracy sfery publicznej i prywatnej na podstawie ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi ze stycznia 2009, spółki celowej oraz prawo zamówień publicznych. Istotą partnerstwa jest współpraca pomiędzy jednostkami administracji publicznej i samorządowej a podmiotami prywatnymi w sferze świadczenia usług publicznych. Może dotyczyć takich dziedzin jak budownictwo mieszkań socjalnych, budowa i eksploatacja parkingów, infrastruktura sportowo-rekreacyjna, gospodarka komunalna, budowa dróg i wiele innych. Na wyobraźnię najlepiej oddziałują już zrealizowane projekty. Mówienie o korzyściach zawsze będzie zwykłym pustosłowiem, do momentu aż nie zostanie poparte konkretnymi przykładami. W Polsce pomimo relatywnie krótkiego okresu stosowania PPP już możemy pochwalić się ciekawymi projektami, które zyskały uznanie w szerokich kręgach. W samym tylko 2009 roku zainicjowano realizację kilkudziesięciu projektów, w różnych dziedzinach od świadczenia usług komunalnych aż po sport i rekreację. Z formuły PPP korzystają miedzy innymi takie ośrodki miejskiej jak Kraków, Poznań czy Katowice. W Krakowie powstał w ten sposób m.in. trzykondygnacyjny parking podziemny, poddano również przebudowie dworzec autobusowy. W Katowicach na mechanizmach PPP opiera się realizowany proces projektowania, budowy, finansowania, zarządzania oraz eksploatacji Miejskiego Zespołu Rekreacyjno-Sportowego i Kąpieliskowego.
RP: Dokładnie tak. Rozwój cywilizacyjny w naturalny sposób wymusza na władzy publicznej coraz większy zakres działań w sferze świadczenia usług, zarówno pod względem ilości oraz ich rodzaju. Naturalnym rozwiązaniem, które od kilkunastu lat świetnie sprawdza się w państwach Europy Zachodniej jak i zresztą na całym świecie jest wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno – prywatnego. Połączenie umiejętności i kompetencji sektorów publicznego z prywatnym oraz sposób finansowania daje spory wachlarz możliwości. Jak pokazuje praktyka takie rozwiązanie pozwala na lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów, samorządy mogą realizować swoje zadania pomimo coraz mniejszych możliwości ich finansowania z pieniędzy publicznych.
RP: Decydujące znaczenie wywarł okres ostatnich 30 lat kiedy zmienił się sposób myślenia o wydatkowaniu pieniędzy publicznych, szczególnie w kontekście ograniczenia fiskalizmu państwa. Oczywiście wielką rolę odegrały też argumenty ideologiczne, według których ludzie mają prawo do godnego życia rozumianego jako wyższy poziom dostępnych usług. Prywatyzacja zadań sektora publicznego oznaczałaby odstąpienie od obowiązku odpowiedzialności państwa za poziom dostępności do tych usług. Jednak ze względów politycznych i ekonomicznych stosowanie tego rozwiązania jest ograniczone. Tymczasem PPP w doskonały sposób zastępuje prywatyzację ponieważ władza publiczna nadal zachowuje odpowiedzialność za poziom dostępności do usług, określoną przez przepisy prawa, a jednocześnie zyskuje łatwiejszy dostęp do prywatnego kapitału. Taki model umożliwia niezbędny rozwój infrastruktury.
RP: Musimy pamiętać, że w Polsce wykorzystanie narzędzia jakim jest PPP znajduje się ciągle na początkowym etapie. W naszym kraju pierwsze regulacje prawne obowiązywały już w 2005 roku, aktualnie współpracę w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego reguluje ustawa z 19 grudnia 2008 oraz ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi ze stycznia 2009. Jednak w praktyce sprawa wygląda już gorzej. Wynikająca z deficytu środków publicznych konieczność pozyskania prywatnego kapitału coraz częściej przekonuje samorządy do zastosowania rozwiązań formuły partnerstwa publiczno-prywatnego, tym bardziej, że na całym świecie taki model stale zyskuje na znaczeniu. Według przeprowadzonych badań w ciągu minionych kilkunastu lat w skali całego globu zrealizowano ponad tysiąc projektów PPP, których łączna wartość wyniosła prawie 290 miliardów euro. Takie dane w pewnym sensie pomagają nam zrozumieć z jak ważnym zjawiskiem mamy do czynienia.
RP: Pozyskanie inwestora prywatnego to bardzo istotny etap, który wpływa na cały przebieg i realizację projektu. Dzięki temu strona publiczna uzyskuje dostęp do prywatnego kapitału. Partnerstwo jest tańsze niż tradycyjna forma realizacji inwestycji, a jego wykorzystanie pozwala osiągnąć oszczędności do kilkunastu procent. W porównaniu do partnera publicznego jakość usług dostarczanych przez inwestora prywatnego jest wyższa, co wynika między innymi ze wcześniejszych doświadczeń zdobytych w danej branży. Poza tym każda, ze stron odpowiada za swój zakres obowiązków, co gwarantuje wysoki poziom realizacji powierzonych zadań. Innymi słowy dobór inwestora prywatnego ma ogromne znaczenie na przebieg realizacji inwestycji. Na płaszczyźnie finansowej jego wynagrodzenie jest rozłożone w czasie, a sposób jego otrzymywania jest określony w zależności od okresu trwania i charakteru przedsięwzięcia. Mówimy tutaj o prawie do pobierania pożytków, o prawie do pobierania pożytków wraz z zapłatą oraz o innych formach.
RP: Tak, na szczególną uwagę zasługuje tutaj hybrydowy model PPP, który łączy w sobie finansowanie inwestycji z kapitału prywatnego oraz funduszy strukturalnych UE. Jego wykorzystanie, choć stanowi spore wyzwanie ze względu na złożoność zagadnienia – staje się coraz bardziej popularne, szczególne w kontekście powstawania tak zwanej luki infrastrukturalnej. Co istotne w projektach PPP nazwanych hybrydowymi obecność partnera prywatnego poprawia jego efektywność, natomiast udział instytucji unijnych odgrywa ważną rolę z powodu udostępnienia finansowania, ale również uwiarygodnienia projektu wobec pozostałych partnerów. Co ważne i godne podkreślenia, realizacja inwestycji infrastrukturalnych na podstawie modelu hybrydowego choć niesie za sobą korzyści jest jednak skomplikowanym rozwiązaniem i wymaga sporego doświadczenia.
RP: Znany wszystkim Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych określa w jakim kierunku powinny podążać zmiany w tym obszarze, jest także zbiorem standardów i norm do których zakłady wodno-kanalizacyjne muszą się dostosować. Z drugiej strony mamy do czynienia z prawodawstwem unijnym i możliwością pozyskiwania dotacji z programów strukturalnych UE na cele z związane z modernizacją sieci wod-kan. W wielu przypadkach jednostki samorządowe z różnych powodów nie pozyskały pieniędzy z UE, a musimy pamiętać, że środki z funduszy ulegają stopniowemu wyczerpaniu. Tymczasem prace modernizacyjne muszą zostać wykonane. Dlatego wielką szansą dla JST będzie wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego, pozyskanie kapitału z sektora prywatnego co umożliwi przekazanie i tym samym wykonanie zadań własnych gminy.
RP: Samorządy będą coraz chętniej sięgać po rozwiązania jakie oferuje partnerstwo publiczno-prywatne, ze względu na korzyści wynikające z takiej formuły współpracy. Sytuacja jest podyktowana dynamicznym rozwojem cywilizacyjnym oraz skutkami jakie niesie on ze sobą, głównie w sferze ekonomicznej i społecznej. W Polsce mamy już podstawy do zastosowania PPP, ale ciągle jeszcze jesteśmy na początku długiej drogi. Oczywiście jestem optymistą, patrząc na kolejne realizowane projekty uważam, że stoimy przed wielka szansą. Czy ją wykorzystamy zależy głównie od nas.
Z Radosławem Polowym, Prezesem Zarządu Collect Consulting, romawiał Mateusz Pomiotło
{plusone lang=pl}
Wywiad pierwotnie ukazał się w czasopiśmie „BMP Ochrona Środowiska”
