Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF – European Regional Development Fund) powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii).
Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE.
Pomoc w ramach tego funduszu obejmuje inicjatywy w następujacych dziedzinach:
- inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymanie stałych miejsc pracy
- inwestycje w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich
- inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną
- rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przesiębiorstw
- działalność badawczo-rozwojowa
- inwestycje związane z ochroną środowiska
Europejski Fundusz Społeczny (ESF – European Social Fund) jest pierwszym z zastosowanych we Wspólnocie instrumentów polityki strukturalnej. Został powołany do życia na podstawie art. 123 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Fundusz działa od 1960 roku, a jego głównym celem jest walka z bezrobociem w krajach członkowskich. Środki finansowe są przeznaczane na pomoc dla różnych regionów i grup społecznych w tym w szczególności dla pracowników zagrożonych bezrobociem długoterminowym oraz dla ludzi młodych (do 25 roku życia) wkraczających dopiero na rynek pracy. Pomoc z Europejskiego Funduszu Społecznego jest realizowana poprzez:
- organizowanie szkoleń rozwijających umiejętności zawodowe (w tym praktyk i szkoleń wewnątrzzakładowych), przez co zwiększa się możliwości pracowników na rynku pracy
- ulepszanie systemów powszechnego kształcenia oraz dostosowywanie ich do aktualnego zapotrzebowania na rynku pracy
- kształcenie kadr, ekspertów i personelu dydaktycznego; wspieranie pośrednictwa pracy oraz organizacji zajmujących się doradztwem i informacją zawodową
- wspieranie programów mających na celu tworzenie nowych miejsc pracy w tym zatrudnienia w małych i średnich przedsiębiorstwach
- walkę z dyskryminacją zawodową w tym wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy
- wspieranie grup ludzi odrzuconych i defaworyzowanych przez społeczeństwo (np. bezdomnych i uzależnionych)
- pomoc techniczną, badania naukowe i promowanie nowych technologii
Europejski Fundusz Oreintacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF – European Agriculture Guidance and Guarantee Funds). Powstał w 1964 roku na mocy Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą (1957). Zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Na Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej jest przeznaczana największa część budżetu Unii Europejskiej (w 1999 przeznaczono na ten cel 42,2 procenta budżetu). Ponadto środki Funduszu pochodzą z opłat nakładanych na importowane spoza Unii Europejskiej produkty rolne. EAGGF składa się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji, która finansuje wspólną politykę rolną (zakupy interwencyjne produktów rolnych, dotacje bezpośrednie dla rolników) oraz Sekcji Orientacji, która wspiera przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach UE i jest instrumentem polityki strukturalnej. W ramach Sekcji Orientacji EAGGF realizuje się następujące zadania:
- Rozwój i modernizacja terenów wiejskich
- Wspieranie inicjatyw służacych zmianom struktury zawodowej na wsi (w tym kształcenia zawodowego rolników i ich przekwalifikowania do innych zawodów)
- Wspomaganie działań mających na celu zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych
- Restrukturyzacja oraz dostosowanie potencjału produkcyjnego gospodarstw do wymogów rynku
- Pomoc przy osiedlaniu się młodych rolników
- Wspieranie rozwoju ruchu turytycznego i rzemiosła
- Rozwój i eksploatacja terenów leśnych
- Inwestycje w ochronę środowiska
- Wyrównywanie szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami
Finansowy Instrument Wspierania Rybołóstwa (FIFG – Financial Instrument for Fisheries Guidance) powstał w 1993 roku w ramach reformy funduszy strukturalnych. Ten instrument polityki strukturalnej Unii Europejskiej wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich.
Za pośrednictwem FIFG finansowane są inicjatywy w następujących dziedzinach:
- Rozwój hodowli ryb
- Rozwój infrastruktury portów rybackich oraz ich wyposażenie w niezbędne zaplecze i urządzenia
- Restrukturyzacja i unowocześnienie floty rybackiej oraz metod połowu i przetwarzania ryb
- Podnoszenie konkurencyjności produktów rybnych i ich promowanie na rynku
Źródło: UKIE
Informacje dotyczące funduszy strukturalnych w Polsce dostępne są na stronie: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl
Fundusze Strukturalne dla Polski na lata 2007-2013
Narodowa Strategia Spójności (NSS) (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych : Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty Europejskiej. Cel strategiczny NSS, jakim jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej oraz przestrzennej [1]osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSS (NSRO) są: Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.[2]
Cele NSRO będą realizowane za pomocą Programów Operacyjnych (PO), którymi zarządza Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez zarządy województw i projektów współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych, tj.:
- Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – EFRR i FS
- Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka – EFRR
- Program Operacyjny Kapitał Ludzki – EFS
- 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – EFRR
- Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej – EFRR
- Program Operacyjny Pomoc Techniczna – EFRR
- Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej – EFRR[3]
Łączna suma środków zaangażowanych w realizację NSRO w latach 2007-2013 wyniesie około 85,6 mld euro. Z tytułu realizacji NSRO średniorocznie (do roku 2015) będzie wydatkowe około 9,5 mld euro, co odpowiada około 5% produktu krajowego brutto. Z tej sumy: 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE, 11,9 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa), ok. 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych ze strony podmiotów prywatnych.[4]
Wydatki w ramach polityki spójności będą koordynowane z wydatkami przeznaczonymi na instrumenty strukturalne Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, a także programami europejskimi w sferze wzmacniania konkurencyjności. Łączna suma środków włączona w realizację działań rozwojowych, których głównym elementem będzie NSRO, wyniesie łącznie ponad 107,9 mld euro, w tym 85,4 mld środków UE. Szczegółowy podział funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce w układzie poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób:
PO Infrastruktura i Środowisko – 41,9% całości środków (27,9 mld euro),
16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 24,9% całości środków (16,6 mld euro),
PO Kapitał Ludzki – 14,6% całości środków (9,7 mld euro),
PO Innowacyjna Gospodarka -12,4% całości środków (8,3 mld euro),
PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,4% całości środków (2,3 mld euro),
PO Pomoc Techniczna – 0,8% całości środków (0,5 mld euro).
PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej – (0,7 mld euro)[5]
Pozostałe środki finansowe w ramach obu funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności zostaną przeznaczone na utworzenie krajowej rezerwy wykonania (2% wartości alokacji, czyli 1,3 mld euro).[6]
[1] System wdrażania funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2006.
[2] Rządowy portal informacyjny http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/,
[3] Źródło: Narodowa Strategia Spójności, Warszawa 2007
[4] Informacja prasowa Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Warszawa kwiecień 2006.
[5] Źródło: Narodowa Strategia Spójności, Warszawa 2007
[6] Ibidem.
