W ostatnich latach partnerstwo publiczno-prywatne zyskuje w Polsce nowe rzesze zwolenników. Samorządy poszukując alternatywnych źródeł finansowania swoich zadań sięgają po kolejne rozwiązania, przede wszystkim po niezwykle skuteczne w tym obszarze narzędzie jakim jest PPP. O specyfice tej formuły rozmawiamy z Radosławem Polowym, Prezesem Zarządu Collect Consulting, firmy doradczej zajmującej się wsparciem inwestycji realizowanych w oparciu o rozwiązania partnerstwa publiczno-prywatnego.

Radosław Polowy: Z prawnego punktu widzenia partnerstwo publiczno-prywatne to projekty oparte na ustawie o PPP z 19 grudnia 2008 roku. Mamy jeszcze możliwość współpracy sfery publicznej i prywatnej na podstawie ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi ze stycznia 2009, spółki celowej oraz prawo zamówień publicznych. Istotą partnerstwa jest współpraca pomiędzy jednostkami administracji publicznej i samorządowej a podmiotami prywatnymi w sferze świadczenia usług publicznych. Może dotyczyć takich dziedzin jak budownictwo mieszkań socjalnych, budowa i eksploatacja parkingów, infrastruktura sportowo-rekreacyjna, gospodarka komunalna, budowa dróg i wiele innych. Na wyobraźnię najlepiej oddziałują już zrealizowane projekty. Mówienie o korzyściach zawsze będzie zwykłym pustosłowiem, do momentu aż nie zostanie poparte konkretnymi przykładami. W Polsce pomimo relatywnie krótkiego okresu stosowania PPP już możemy pochwalić się ciekawymi projektami, które zyskały uznanie w szerokich kręgach. W samym tylko 2009 roku zainicjowano realizację kilkudziesięciu projektów, w różnych dziedzinach od świadczenia usług komunalnych aż po sport i rekreację. Z formuły PPP korzystają miedzy innymi takie ośrodki miejskiej jak Kraków, Poznań czy Katowice. W Krakowie powstał w ten sposób m.in. trzykondygnacyjny parking podziemny, poddano również przebudowie dworzec autobusowy. W Katowicach na mechanizmach PPP opiera się realizowany proces projektowania, budowy, finansowania, zarządzania oraz eksploatacji Miejskiego Zespołu Rekreacyjno-Sportowego i Kąpieliskowego.

RP: Dokładnie tak. Rozwój cywilizacyjny w naturalny sposób wymusza na władzy publicznej coraz większy zakres działań w sferze świadczenia usług, zarówno pod względem ilości oraz ich rodzaju. Naturalnym rozwiązaniem, które od kilkunastu lat świetnie sprawdza się w państwach Europy Zachodniej jak i zresztą na całym świecie jest wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno – prywatnego. Połączenie umiejętności i kompetencji sektorów publicznego z prywatnym oraz sposób finansowania daje spory wachlarz możliwości. Jak pokazuje praktyka takie rozwiązanie pozwala na lepsze wykorzystanie posiadanych zasobów, samorządy mogą realizować swoje zadania pomimo coraz mniejszych możliwości ich finansowania z pieniędzy publicznych.

RP: Decydujące znaczenie wywarł okres ostatnich 30 lat kiedy zmienił się sposób myślenia o wydatkowaniu pieniędzy publicznych, szczególnie w kontekście ograniczenia fiskalizmu państwa. Oczywiście wielką rolę odegrały też argumenty ideologiczne, według których ludzie mają prawo do godnego życia rozumianego jako wyższy poziom dostępnych usług. Prywatyzacja zadań sektora publicznego oznaczałaby odstąpienie od obowiązku odpowiedzialności  państwa za poziom dostępności do tych usług. Jednak ze względów politycznych i ekonomicznych stosowanie tego rozwiązania jest ograniczone. Tymczasem PPP w doskonały sposób zastępuje prywatyzację ponieważ władza publiczna nadal zachowuje odpowiedzialność za poziom dostępności do usług, określoną przez przepisy prawa, a jednocześnie zyskuje łatwiejszy dostęp do prywatnego kapitału. Taki model umożliwia niezbędny rozwój infrastruktury.

RP: Musimy pamiętać, że w Polsce wykorzystanie narzędzia jakim jest PPP znajduje się ciągle na początkowym etapie. W naszym kraju pierwsze regulacje prawne obowiązywały już w 2005 roku, aktualnie współpracę w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego reguluje ustawa z 19 grudnia 2008 oraz ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi ze stycznia 2009. Jednak w praktyce sprawa wygląda już gorzej. Wynikająca z deficytu środków publicznych konieczność pozyskania prywatnego kapitału coraz częściej przekonuje samorządy do zastosowania rozwiązań formuły partnerstwa publiczno-prywatnego, tym bardziej, że na całym świecie taki model stale zyskuje na znaczeniu. Według przeprowadzonych badań w ciągu minionych kilkunastu lat w skali całego globu zrealizowano ponad tysiąc projektów PPP, których łączna wartość wyniosła prawie 290 miliardów euro. Takie dane w pewnym sensie pomagają nam zrozumieć z jak ważnym zjawiskiem mamy do czynienia.

RP: Pozyskanie inwestora prywatnego to bardzo istotny etap, który wpływa na cały przebieg i realizację projektu. Dzięki temu strona publiczna uzyskuje dostęp do prywatnego kapitału. Partnerstwo jest tańsze niż tradycyjna forma realizacji inwestycji, a jego wykorzystanie pozwala osiągnąć oszczędności do kilkunastu procent. W porównaniu do partnera publicznego jakość usług dostarczanych przez inwestora prywatnego jest wyższa, co wynika między innymi ze wcześniejszych doświadczeń zdobytych w danej branży. Poza tym każda, ze stron odpowiada za swój zakres obowiązków, co gwarantuje wysoki poziom realizacji powierzonych zadań. Innymi słowy dobór inwestora prywatnego ma ogromne znaczenie na przebieg realizacji inwestycji. Na płaszczyźnie finansowej jego wynagrodzenie jest rozłożone w czasie, a sposób jego otrzymywania jest określony w zależności od okresu trwania i charakteru przedsięwzięcia. Mówimy tutaj o prawie do pobierania pożytków, o prawie do pobierania pożytków wraz z zapłatą oraz o innych formach.   

RP: Tak, na szczególną uwagę zasługuje tutaj hybrydowy model PPP, który łączy w sobie finansowanie inwestycji z kapitału prywatnego oraz funduszy strukturalnych UE. Jego wykorzystanie, choć stanowi spore wyzwanie ze względu na złożoność zagadnienia – staje się coraz bardziej popularne, szczególne w kontekście powstawania tak zwanej luki infrastrukturalnej. Co istotne w projektach PPP nazwanych hybrydowymi obecność partnera prywatnego poprawia jego efektywność, natomiast udział instytucji unijnych odgrywa ważną rolę z powodu udostępnienia finansowania, ale również uwiarygodnienia projektu wobec pozostałych partnerów. Co ważne i godne podkreślenia, realizacja inwestycji infrastrukturalnych na podstawie modelu hybrydowego choć niesie za sobą korzyści jest jednak skomplikowanym rozwiązaniem i wymaga sporego doświadczenia.

RP: Znany wszystkim Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych określa w jakim kierunku powinny podążać zmiany w tym obszarze, jest także zbiorem standardów i norm do których zakłady wodno-kanalizacyjne muszą się dostosować. Z drugiej strony mamy do czynienia z prawodawstwem unijnym i możliwością pozyskiwania dotacji z programów strukturalnych UE na cele z związane z modernizacją sieci wod-kan. W wielu przypadkach jednostki samorządowe z różnych powodów nie pozyskały pieniędzy z UE, a musimy pamiętać, że środki z funduszy ulegają stopniowemu wyczerpaniu. Tymczasem prace modernizacyjne muszą zostać wykonane. Dlatego wielką szansą dla JST będzie wykorzystanie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego, pozyskanie kapitału z sektora prywatnego co umożliwi przekazanie i tym samym wykonanie zadań własnych gminy.    

RP: Samorządy będą coraz chętniej sięgać po rozwiązania jakie oferuje partnerstwo publiczno-prywatne, ze względu na korzyści wynikające z takiej formuły współpracy. Sytuacja jest podyktowana dynamicznym rozwojem cywilizacyjnym oraz skutkami jakie niesie on ze sobą, głównie w sferze ekonomicznej i społecznej. W Polsce mamy już podstawy do zastosowania PPP, ale ciągle jeszcze jesteśmy na początku długiej drogi. Oczywiście jestem optymistą, patrząc na kolejne realizowane projekty uważam, że stoimy przed wielka szansą. Czy ją wykorzystamy zależy głównie od nas.

 

Z Radosławem Polowym, Prezesem Zarządu Collect Consulting, romawiał Mateusz Pomiotło

{plusone lang=pl}

Wywiad pierwotnie ukazał się w czasopiśmie „BMP Ochrona Środowiska”

Akcesja Polski do Unii Europejskiej otworzyła przed nami możliwość pozyskiwania bezzwrotnych środków pieniężnych zarówno na przedsięwzięcia zmniejszające dysproporcje w rozwoju ekonomicznym i infrastrukturalnym między starymi, a nowymi członkami Unii, jak i na inwestycje dostosowujące nasz kraj do przepisów unijnych, w szczególności tych związanych z ochroną środowiska. Większość środków przeznaczonych było (i w dalszym ciągu jest) dla jednostek samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorstw realizujących zadania własne gmin, jednak znacząca pomoc była i jest kierowana również do pozostałych przedsiębiorstw i zakładów przemysłowych.

W poprzednim okresie programowania (2004-2006) przedsiębiorstwa z sektora energetycznego mogły korzystać głównie z dotacji na inwestycje dostosowujące je do przepisów prawa w zakresie ochrony środowiska w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Gospodarki (SPO WKP). W działaniu 2.4 „Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska” dofinansowywane były przedsięwzięcia, których celem było „zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw działających w warunkach Jednolitego Rynku Europejskiego zobligowanych do dostosowania swojej infrastruktury do wymogów ochrony środowiska”. Działanie to wspomagało także pośrednio realizację zobowiązań negocjacyjnych Polski w zakresie wdrażania wybranych dyrektyw z dziedziny ochrony środowiska. W ramach działania 2.4 podpisano 246 umów na dofinansowanie inwestycji o łącznej kwocie nakładów inwestycyjnych równej 559,5 mln zł.

Program SPO WKP umożliwiał także pozyskanie dofinansowania na rozwój przedsiębiorstw w ramach działania 2.2 „Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw”, którego celem była „poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wsparcie nowych inwestycji, prowadzących do zasadniczych zmian produkcji, produktu lub procesu produkcyjnego oraz wzrost skali umiędzynarodowienia przedsiębiorstw poprzez promocję. W ramach działania 2.2 podpisano z kolei 320 umów o dofinansowanie projektów o łącznej wartości 1 034,2 mln zł.

Inwestycje o wartości do 10 mln euro, których efektem była poprawa stanu powietrza lub które polegały na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii mogły w okresie 2004-2006 uzyskać również dofinansowanie ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – dotyczyło to m.in. projektów realizowanych przez jednostki organizacyjne wykonujące zadania jednostek samorządu terytorialnego lub podmioty wykonujące usługi publiczne. Duże (tj. o wartości powyżej 10 mln euro) projekty dotyczące ww. obszaru realizowane przez spółki komunalne mogły być finansowane z Funduszu Spójności.

W nowym okresie programowania 2007-2013 przedsiębiorstwa z sektora ciepłowniczego mogą starać się o dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych (w tym proekologicznych) głównie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ), w szczególności w ramach następujących priorytetów:  

Priorytet IV: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska

Priorytet wspiera projekty, których realizacja spowoduje zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska, w tym emitowanych do powietrza, odprowadzanych ze ściekami oraz redukujące ilość wytwarzanych odpadów i zwiększające udział odpadów poddawanych procesom odzysku, w szczególności recyklingu oraz prowadzące do obniżenia poziomu hałasu ze źródeł do obowiązujących norm. Zgodnie z zapisami programu preferowane będą projekty zgodne z wymogami dokumentów referencyjnych Najlepszych Dostępnych Technik (BAT).
W ramach priorytetu wspierane są także projekty nieinwestycyjne polegające na wdrożeniu systemów zarządzania środowiskowego oraz uzyskaniu eko-znaków dla produktów.

 

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytet IV: Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska
Nazwa działania	Minimalna / maksymalna wartość projektu	Maksymalny stopień dofinansowania
Działanie 4.1.: Wsparcie systemów zarządzania środowiskowego	> 8 mln zł (dot. małych średnich przedsiębiorstw)	50% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 400 tys. zł
Działanie 4.2.: Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami w przedsiębiorstwach	> 8 mln zł (dot. małych średnich przedsiębiorstw)	30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 20 mln zł
Działanie 4.3.: Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie wdrażania najlepszych dostępnych technik (BAT)	> 8 mln zł (dot. małych średnich przedsiębiorstw)	30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 20 mln zł
Działanie 4.4.: Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie gospodarki wodno-ściekowej	> 8 mln zł (dot. małych średnich przedsiębiorstw)	30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 20 mln zł
Działanie 4.5.: Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza	> 8 mln zł (dot. małych średnich przedsiębiorstw)	30% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 20 mln zł

W ramach działania 4.3 o dofinansowanie ubiegać mogą się w szczególności projekty polegające na przebudowie (w rozumieniu prawa budowlanego) istniejących konwencjonalnych źródeł spalania paliw na jednostki opalane OZE oraz projektów polegających na przebudowie istniejących jednostek opalanych OZE.

W ramach działania 4.5 pomoc dla przedsiębiorców jest ukierunkowana na inwestycje w zakresie ochrony powietrza i dostosowanie istniejących instalacji do wymagań wynikających z dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł spalania. Jako priorytetowo będą traktowane projekty dotyczące instalacji o mocy powyżej 50 MW (w tym jednostek opalanych węglem), prowadzące do zmniejszenia emisji pyłów i gazów.

W obu działaniach ze wsparcia zostały wyłączone projekty związane z wysokosprawną kogeneracją, budową jednostek wytwarzania energii oraz projekty polegające wyłącznie na budowie lub przebudowie elektroenergetycznych sieci dystrybucji wysokiego, średniego i niskiego napięcia oraz na budowie lub przebudowie sieci ciepłowniczych mających na celu ograniczenie strat sieciowych.

Priorytet IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna

W ramach priorytetu IX wsparcie uzyskają m.in. działania obejmujące zwiększenie stopnia wykorzystania energii pierwotnej w sektorze energetycznym (tj. podwyższenie sprawności wytwarzania oraz obniżenie strat w procesie przesyłania i dystrybucji energii) oraz zwiększenie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, w tym biopaliw.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytet IX: Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna
Nazwa działania	Minimalna / maksymalna wartość projektu	Maksymalny stopień dofinansowania
Działanie 9.1 wysokosprawne wytwarzanie energii	> 10 mln zł	Zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej (rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub przebudowy jednostek wysokosprawnego wytwarzania energii), nie więcej niż 30 mln zł
Działanie 9.2 Efektywna dystrybucja energii	> 20 mln zł	85% kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 50 mln zł
Działanie 9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych	> 20 mln zł (dla inwestycji w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w zakresie budowy lub rozbudowy małych elektrowni wodnych > 10 mln zł)	Zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej (rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy jednostek wytwarzających energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii), nie więcej niż 40 mln zł
Działanie 9.5 Wytwarzanie biopaliw ze źródeł odnawialnych	> 20 mln zł	Zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej (rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 października 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na budowę instalacji do wytwarzania biokomponentów i biopaliw ciekłych), nie więcej niż 30 mln zł
Działanie 9.6 Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych	> 20 mln zł	85% kosztów kwalifikowanych

 

W ramach działania 9.1 wspierane są inwestycje w zakresie przebudowy i budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej oraz ciepła w skojarzeniu spełniające wymogi wysokosprawnej kogeneracji, przy czym wsparcie dotyczy zarówno projektów dotyczących skojarzonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych jak i nieodnawialnych.

W ramach działania 9.2 wspierane są kompleksowe projekty z zakresu budowy (w miejsce istniejącego systemu) lub przebudowy elektroenergetycznych sieci dystrybucyjnych wysokiego, średniego i niskiego napięcia, mających na celu ograniczenie strat sieciowych (wymiana transformatorów o niskiej sprawności energetycznej, skracanie bardzo długich ciągów liniowych, zmiana przekrojów przewodu w celu dostosowania ich do obecnych temperatur sieci oraz inne, równoważne co do efektu środowiskowego, typy projektów). W ramach działania 9.2 wspierane będą również inwestycje w zakresie przebudowy i budowy (w miejsce istniejącego systemu) sieci dystrybucji ciepła o największym potencjale obniżenia strat energii. Do dofinansowania będą kwalifikować się wyłącznie te projekty dotyczące sieci elektroenergetycznych, które wykażą ograniczenie strat energii, o co najmniej 30% w ramach projektu.

Działanie 9.4 dotyczy z kolei inwestycji w zakresie budowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła ze źródeł odnawialnych. Wsparciem zostaną objęte projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej wykorzystujących energię wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy albo projekty dotyczące budowy lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej lub słonecznej. W ramach działania realizowane będą inwestycje w zakresie wytwarzania ze źródeł odnawialnych energii w kogeneracji w układach nie spełniających kryterium wysokosprawnej kogeneracji, przy czym wspierana budowa tylko takich jednostek, w których wskaźnik skojarzenia (moc elektryczna do mocy cieplnej) jest większy niż 0,45.

Działanie 9.5 obejmuje inwestycje w zakresie produkcji biokomponentów i biopaliw, w tym również biopaliw 2. generacji, objętych ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. Nr 169, poz. 1199 z późn. zm.). Wsparciem zostaną objęte projekty budowy zakładów produkujących biokomponenty i biopaliwa stanowiące samoistne paliwa, z wyłączeniem produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi oraz produkcji czystego oleju roślinnego i bioetanolu produkowanego z produktów rolnych.
W ramach działania 9.6 wspierane będą inwestycje w obszarze przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej w zakresie niezbędnym do umożliwienia dostarczania do Krajowego Sytemu Elektroenergetycznego energii produkowanej ze źródeł odnawialnych. Projekty powinny być w pełni dedykowane przyłączeniu nowych jednostek wytwórczych energii z OZE. W ramach działania przewiduje się również wsparcie dla budowy i modernizacji przyłączy jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.

Priorytet X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii

W ramach priorytetu wsparcie uzyskają działania obejmujące rozwój systemów przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz budowa i rozbudowa podziemnych magazynów gazu ziemnego. Dofinansowanie obejmie także budowę systemów dystrybucji gazu ziemnego na terenach niezgazyfikowanych i przemysł produkujący urządzenia służące do produkcji paliw i energii ze źródeł odnawialnych.

 

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Priorytet X: Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii
Nazwa działania	Minimalna / maksymalna wartość projektu	Maksymalny stopień dofinansowania
Działanie 10.3: Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii	> 8 mln zł	Zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej określonym w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia z dnia 15 października 2009 r. w sprawie udzielania pomocy publicznej na inwestycje w zakresie budowy lub rozbudowy przedsiębiorstw produkujących maszyny i urządzenia służące do wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii oraz biokomponentów i biopaliw ciekłych (nie więcej, niż 30 mln zł).

W ramach działania 10.3 wsparcie będzie kierowane na budowę nowoczesnych linii technologicznych wytwarzających urządzenia wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych oraz biokomponentów i biopaliw określonych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych.
W ramach działania wsparcie uzyskać mogą inwestycje polegające na budowie zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania:

• energii elektrycznej z wiatru, wody w małych elektrowniach wodnych do 10 MW, biogazu i biomasy,
• ciepła przy wykorzystaniu biomasy oraz energii geotermalnej i słonecznej,
• energii elektrycznej i ciepła w kogeneracji przy wykorzystaniu wyłącznie biomasy lub energii geotermalnej,
• biokomponentów oraz biopaliw ciekłych, stanowiących samoistne paliwa, z wyłączeniem urządzeń do produkcji biopaliw stanowiących mieszanki z paliwami ropopochodnymi, produkcji bioetanolu z produktów rolnych oraz czystego oleju roślinnego.

Jeżeli projekt wpisuje się np. w któryś z priorytetów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, ale łączne koszty jego realizacji nie spełniają warunku  minimalnej wartości określonej w Programie, należy zwrócić się do odpowiedniego regionalnego programu operacyjnego właściwego dla danego województwa, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo. Informacje na temat poszczególnych RPO dostępne są na stronach internetowych odpowiednich Urzędów Marszałkowskich, które są jednocześnie instytucjami wdrażającymi te programy.
Przykładowo w Programie Operacyjnym Województwa Śląskiego (RPO WSL) zamieszczono Priorytet V Środowisko oraz działanie 5.3 Czyste powietrze i odnawialne źródła energii, w ramach którego o dofinansowanie mogą ubiegać się m.in. projekty polegające na:

• budowie, przebudowie i remoncie elementów systemów ciepłowniczych (z likwidacją systemów indywidualnych), a także wyposażenie systemów ciepłowniczych w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza, w tym budowa małych i średnich jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu,
• budowie infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, biomasa, energetyka geotermalna, biogaz, energetyka wodna).

Wsparcie dla projektów, które nie nosi znamion pomocy publicznej, jest możliwe do wysokości 85% kosztów kwalifikowalnych projektu. Wsparcie dla projektów, które nosi znamiona pomocy publicznej, jest możliwe do wysokości określonej we właściwym rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie pomocy publicznej.

Terminy naborów wniosków aplikacyjnych w ramach poszczególnych działań ogłaszane są na stronach odpowiednich instytucji wdrażających. W przypadku regionalnych programów operacyjnych, jak wspomniano już wcześniej, są to urzędy marszałkowskie, w przypadku programów krajowych sytuacja jest nieco bardziej złożona. Jeśli chodzi o Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, instytucjami wdrażającymi są:

• dla działań 4.1 – 4.6 oraz 9.1 – 9.2: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www.nfosigw.gov.pl);
• dla działań 9.4 – 9.6: Instytut Paliw i Energii Odnawialnej (www.ipieo.pl),
• dla działania 10.3: Instytut Nafty i Gazu (www.inig.pl)

Należy pamiętać, że nabory wniosków w ramach poszczególnych działań odbywają się z reguły kilka razy w całym okresie programowym. Nie pozostaje więc nic innego, jak monitować instytucje wdrażające oraz, w mniejszym lub większym stopniu, być przygotowanym jeszcze przed oficjalnym ogłoszeniem terminu naboru. Trzeba pamiętać, że wniosek to również szereg obligatoryjnych załączników (w tym studium wykonalności lub biznesplan przedsięwzięcia), których właściwe przygotowanie zajmuje z reguły znacznie więcej czasu, niż czas trwania samego naboru.

Najbliższe planowane terminy naborów wniosków w trybie konkursowym
Nazwa działania	Minimalna / maksymalna wartość projektu	Maksymalny stopień dofinansowania
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko	4.1 Wsparcie systemów zarządzania środowiskowego	II półrocze 2010 r.
	4.5 Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza	Nabór wstępny do 14 kwietnia 2010 r., nabór wniosków do 30 czerwca 2010 r.
	9.4 Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych	II kwartał 2010 r.
	10.3 Rozwój przemysłu dla odnawialnych źródeł energii	III kwartał 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego	5.2 Dystrybucja energia elektrycznej i gazu	maj 2010 r.
	4.3 Poprawa jakości powietrza	I kwartał 2011 r.
	5.1 Odnawialne źródła energii	II kwartał 2011 r.
	5.3 Ciepłownictwo i kogeneracja	II kwartał 2011 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego	2.4 Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku	lipiec 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego	1.4 Dotacje inwestycyjne w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska oraz w zakresie odnawialnych źródeł energii	grudzień 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego	II.7 Elektroenergetyka	sierpień – wrzesień 2010 r.
	II.8 Gazownictwo	sierpień – wrzesień 2010 r.
	II.9 Odnawialne źródła energii	maj – czerwiec 2010 r.
	II.10 Sieci ciepłownicze	listopad – grudzień 2010 r.
Małopolskie Regionalny Program Operacyjny	7.2 Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania OZE	kwiecień – maj 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego	4.3 Ochrona powietrza, energetyka	maj – czerwiec 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego	5.4. Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych	marzec – kwiecień 2010 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego	5.3 Czyste powietrze i odnawialne źródła energii	do 5 maja 2010 r. kwiecień – czerwiec 2011 r.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego	4.1. Energia odnawialna i zarządzanie energią	kwiecień – maj 2010 r.
	4.4. Ochrona powietrza	październik – listopad 2010 r.

 

Artykuł ukazał się pierwotnie w czasopiśmie „Energetyka Cieplna i Zawodowa” 2010

Dotacje unijne na rozwój przedsiębiorstwa.

Po niemalże dwóch latach oczekiwań, przedstawiciele małych i średnich firm mogą w końcu ubiegać się o dofinansowanie na przedsięwzięcia inwestycyjne. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, czy 16 Regionalnych Programów Operacyjnych Województw przewidują łącznie ponad 7 miliardów euro na wsparcie inwestycji polskich firm.

W ramach Programu Innowacyjna Gospodarka wspierane będą duże inwestycje o wysokim potencjalne innowacyjnym, które umożliwiać będą podmiotom wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych w produkcji i usługach. Zapewne najciekawszym i adresowanym bezpośrednio do sektora prywatnego będą działania ujęte w ramach programów regionalnych (przygotowanych oddzielnie dla każdego z 16 województw). Przedsiębiorcy mogą ubiegać się o dotacje na rozwój przedsiębiorstwa, rozbudowę i modernizację parku maszynowego, wprowadzanie na rynek nowych produktów i usług, wdrożenie technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT), czy udział w targach zagranicznych.

Jak widać wachlarz możliwości jest spory, ale również oczekiwania sektora prywatnego są ogromne! I jak zwykle pojawia się zasadnicze pytanie: jak skutecznie pozyskać środki z funduszy strukturalnych.

Kluczową sprawą jest tutaj tzw. „właściwe zrozumienie motywów sponsora”. Rozwiać należy mit, że Unia Europejska jest przysłowiowym Świętym Mikołajem. Instytucje przyznające wsparcie patrzą przez pryzmat korzyści społeczno-gospodarczych, jakie przyniesie dofinansowanie konkretnego przedsięwzięcia. Dlatego ważniejsze jest nie to, co chcemy sfinansować dotacją (zakup linii technologicznej, sprzętów, aparatury, specjalistycznych urządzeń, oprogramowania), tylko dlaczego chcemy to zrobić (by zwiększyć produkcję, pozyskać nowe rynki zbytu, wprowadzić nowy asortyment, nowoczesną, a zarazem tańszą i bardziej ekologiczną technologię wytwórczą itp.). Żeby skutecznie pozyskać fundusze unijne na rozwój, musimy mieć jasno sprecyzowany plan i strategię rozwoju firmy oraz znać swoje potrzeby.

Dotacja nie może być celem samym w sobie, a wniosek aplikacyjny pobożną listą życzeń! Niestety, niejednokrotnie z takimi sytuacjami mieliśmy do czynienia w latach ubiegłych. Konsekwencją myślenia: „a może by tak na coś pozyskać dotację ” były liczne rozczarowania i brak sukcesów firmy w pozyskiwaniu grantów unijnych. Mając skonkretyzowaną wizję rozwoju firmy, określone potrzeby, możemy wskazać cele i rezultaty, do których dążymy i które chcemy osiągnąć. To właśnie skala i rodzaj przewidywanych skutków inwestycji są najważniejszym czynnikiem podlegającym ocenie i warunkującym przyznanie firmie dotacji.

Kolejną kwestią jest właściwe dobranie źródła wsparcia. Nasz projekt musi nie tylko wpisywać się we właściwy program operacyjny (regionalny czy krajowy), konkretny priorytet, działanie i typ przedsięwzięcia, ale przede wszystkim realizować jego cel priorytetowy. Tak więc cel, który przyświeca naszemu projektowi musi być spójny z głównym celem programu operacyjnego, w ramach którego składać będziemy wniosek o przyznanie wsparcia. Jeżeli więc nadrzędnym celem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jest wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, niech więc nasz projekt ma charakter innowacyjny. Również w tym przypadku unikajmy zgubnej ścieżki! Dopasowujmy źródło wsparcia do swojego projektu, a nie podciągajmy projektu, często „na siłę”, pod konkretny program.

Musimy pamiętać, że aplikowanie o dotacje unijne odbywa się zazwyczaj w formie konkursowej. Jak w każdym konkursie obowiązuje regulamin (w naszym przypadku nazwany Wytycznymi), który określa nam jakie warunki musimy spełnić, by wziąć w nim udział.

Tak przygotowany merytorycznie i formalnie projekt pozwoli nam z pewnością właściwie opracować dokumentację aplikacyjną i w konsekwencji uwieńczyć projekt sukcesem, w postaci pozyskania dotacji. W przypadku, gdy z różnych powodów (braku czasu, umiejętności, ludzi) nie chcemy podjąć się samodzielnego przygotowania projektu, złotym środkiem wydaje się być pomoc specjalisty – konsultanta, bądź firmy konsultingowej.

Mimo niełatwej ścieżki planowani i pozyskiwania dotacji, warto podkreślić ze wsparcie sektora małych i średnich firm ze środków funduszy strukturalnych jest ogromną szansą. Nawet gdy przygotowanie projektu wymaga wielu poświęceń – dotacje z Unii Europejskiej mogą okazać się bodźcem do szybkiego rozwoju polskiej przedsiębiorczości.

{plusone lang=pl}

Autor: Małgorzata Okularczyk, Dyrektor Działu Projektów Rozwojowych Collect Consulting Sp. z o.o.

Artykuł pierwotnie ukazał się w „Gazecie Finansowej”, 25 kwietnia – 08 maja 2008